Leczenie M/K 

• współautorka jest lekarką
• współautorka zrzekła się praw do tego tekstu na rzecz tego serwisu, prosząc o usunięcie jej imienia

Tu znajdziesz informacje na temat wzorcowo przeprowadzonego postępowania diagnostycznego zgodnie z procedurami obowiązującymi w cywilizowanym świecie, a świadomości to których często brakuje medykom podejmującym się leczenia transseksualizmu w naszym kraju. Nic nie stoi na przeszkodzie aby posłużyć się tymi uwagami przy współpracy z lekarzem. Ostatecznie – problem dotyczy Ciebie, a obowiązkiem lekarzy jest pomóc Ci w jego rozwiązaniu z wykorzystaniem dostępnych metod terapeutycznych, przy jednoczesnym zachowaniu wszystkich środków ostrożności.

Poczucie niezgodności płci psychicznej z fizjologiczno-anatomiczną to sygnał, że być może jesteś osobą transseksualną . Narasta frustracja, czujesz, że dalej nie da się tak żyć – pora aby oddać się w ręce specjalistów, czyli czas na diagnostykę i leczenie.

Od czego zacząć? Zasadniczo od rachunku sumienia, autoanalizy, mając przy tym na uwadze fakt, że zmiana płci nie jest sposobem na rozwiązanie problemów naszej psyche mających inne podłoże niż faktyczny transseksualizm. Zakładam, że jesteś osobą ubezpieczoną, jeśli nie, spróbuj uregulować tę sprawę – uzyskać prawo do bezpłatnych świadczeń – to ułatwi wiele spraw, i pozwoli zaoszczędzić sporo środków.

WIZYTA U PSYCHOLOGA
cel: kompleksowa ocena twojej osobowości, inteligencji, płciowości w aspekcie domniemanego zespołu dezaprobaty płci.

Prawdopodobnie czeka cię kilka wizyt (zwykle 3) na których będziesz mówić o swoim bólu – często sięgając pamięcią bardzo wczesnych okresów życia, otwórz się, idź na współpracę, nie bój się mówić o tym wszystkim co do tej pory było tajemnicą dla świata. Odpowiadaj szczerze na zadawane Ci pytania. Poproś psychologa o przeprowadzenie badań psychometrycznych (testy, kwestionariusze, wywiad, itp.) – to profesjonalista, który będzie wiedział o co dokładnie chodzi. Zaznacz, że jego opinia będzie przedłożona psychiatrze, a w późniejszym okresie być może zostanie użyta w sądzie. Koszt takiej opinii waha się w granicach 50-100zł.

WIZYTA U LEK. PSYCHIATRY (nie potrzebne skierowanie)
cel: kompleksowa ocena twojej osobowości, inteligencji, płciowości w cel: opinia psychiatryczna – wykluczenie podłoża psychotycznego czy innych psychopatologii dających podobny stan dezaprobaty płci.

Tu również czeka Cię rozmowa, powtórzę zachowaj szczerość wobec lekarza, przedłóż mu opinię psychologiczną, poproś o go wydanie opinii (cel) oraz o potwierdzenie w niej, że występuje u Ciebie właściwy zespół dezaprobaty płci rozumiany jako transseksualizm – a nie zaburzenie wynikające z choroby psychicznej. Zaznacz, że być może jego opinia będzie stanowiła materiał dowodowy w ewentualnej sprawie sądowej.

LEKARZ PIERWSZEGO KONTAKTU (RODZINNY) 

– zamierzam wyjaśnić, że w gestii tego lekarza jest skompletowanie podstawowej dokumentacji w oparciu o którą kierować cię będzie do lekarza, który zajmie się Twoja terapią, a nie diagnostyką. Lekarz ten ma wszelkie uprawnienia aby kierować Cię na wszystkie wymienione poniżej badania !!!

cel: kompleksowa ocena stanu twojego zdrowia w aspekcie ewentualnej terapii hormonalnej i późniejszego leczenia chirurgicznego. Diagnostyka różnicowa celem wykluczenia zmian rozrostowych. Co najważniejsze – wykluczenie ewentualnych nieprawidłowości związanych z występowaniem interseksualizmu sprzężonego z zespołem dezaprobaty płci (obojnactwo rzekome męskie z narządami zewnętrznymi męskimi, dysgenezja gonad, hypogonadyzm, choroby genetyczne i naprawdę wiele innych często nietypowych zaburzeń.)

Na wstępie zacznij od przedłożenia dwóch poprzednich opinii (pkt. 1.2) Wyjaśnij lekarzowi, że zamierzasz się leczyć, opowiedz o swoim problemie. Bądź otwarta na współpracę – ten lekarz będzie bardzo ważnym ogniwem w twojej drodze do normalności. Od czego powinniście zacząć?

Badania biochemiczne:
poziomy następujących hormonów w surowicy krwi: prolaktyna, progesteron, estradiol, testosteron, DHEAS, LH, FSH (za to badanie zapłacisz – nie jest refundowane).

(znajomość tych parametrów pozwoli określić lekarzowi ewentualne nieprawidłowości oraz będzie stanowić podstawę do właściwego ustawienia terapii hormonalnej)

morfologia krwi + rozmaz, czas protrombinowy, gospodarka jonowa: K+, Na+, Mg2+ , Ca2+ , Cl-, ocena funkcji narządowo-metabolicznych: glukoza, trójglicerydy, cholesterol, bilirubina, Aspat-AlaT, kwas moczowy, mocznik, kreatynina.

(znajomość Twojego metabolizmu jest niezbędną informacją z punktu widzenia terapii hormonalnej, która stanowi poważne obciążenie metaboliczne wątroby, trzustki, nerek)

mocz badanie ogólne + osad 

(nerki – funkcje wydalnicze)

 

Wszystkie badania prócz hormonalnych wykonywane są na podstawie skierowania (czyli bezpłatnie), pamiętaj: dzień przed nimi zjedz lekką, wczesną kolację, nie przemęczaj się, wypocznij i co najważniejsze: aby zachować wiarygodność i komplementarność otrzymanych wyników winny być one wykonane z jednej próby krwi – co oznacza że nie powinno się ich rozbijać ich wykonania na kilka dni! Badania krwi robi się na czczo – czyli rano nie możesz nic jeść ani pić!

Badanie MMR (rezonans magnetyczny) przysadki mózgowej
cel: wykluczenia zmian rozrostowych w obrębie tego gruczołu.

Jest to badanie nieinwazyjne wykonywane na podstawie skierowania – niestety czas oczekiwania często wynosi ok. 2 miesięcy, chyba że stać Cię na zapłacenie za nie ok. 500 zł, wtedy nie potrzebne jest skierowanie i czekasz do tygodnia czasu.

Badanie USG nadnerczy
cel: wykluczenie zmian rozrostowych w obrębie tego gruczołu

Również badanie nieinwazyjne wykonywane na podstawie skierowania, jeśli bez skierowania koszt 30-50 zł.

Badanie antropometryczne
cel: ocena zgodności fenotypowych z Twojeją płcią gonadalną

Niezwykle proste badanie, które potrafi wykonać każdy lekarz pierwszego kontaktu, polega na oględzinach twojego ciała oraz dokonaniu kilku pomiarów (zwykłym centymetrem) aby określić stosunki anatomiczne Twego ciała, które następnie odnosi się do wartości tabelarycznych, porównuje.

Gdy posiadasz wyniki tych wszystkich badań – rozpoczyna się etap diagnostyczno-konsultacyjny na który kieruje Cię nadal Twój lekarz pierwszego kontaktu. Pamiętaj, wykonaj sobie kserokopie wszystkich wyników i wcześniejszych opinii psychologiczno-psychiatrycznych, gdyż ułatwi to w dużej mierze pracę innym lekarzom.

[*]  Konsultacja okulistyczna
cel: wykluczenie zmian rozrostowych – badanie dna oka oraz pola widzenia

Tu tylko potrzebne Ci jest skierowanie.

[*]  Konsultacja genetyczna – skierowanie do poradni genetycznej
cel: ustalenie kariotypu (46XY)

Tu pobiorą od Ciebie krew, obejrzy Cię dokładnie lekarz-genetyk, nie zapomnij zabrać do niego kserokopii wszystkich wyników badań oraz opinii psychiatry – być może będzie chciał się temu przyjrzeć (często chcą). Na wynik przyjdzie Ci czekać 2-5 tygodni.

Gdy masz już wynik badania genetycznego, czas na kolejną konsultację.

[*] Konsultacja seksuologiczna
cel: potwierdzenie diagnozy: TRANSSEKSUALIZM

Tu oczywiście zabierasz wszystkie wyniki badań oraz wszystkie konsultacje lekarskie specjalistyczne. Poproś o zaświadczenie – ono będzie dowodem w sądzie.

BARDZO WAŻNE!!! Często zdarza się że za terapię hormonalną zabierają się seksuolodzy – bezwzględnie odradzam, poziom wiedzy na temat hormonoterapii wśród tych specjalistów jest zwykle niski (pomimo, że w ramach tej specjalizacji winni oni nabyć taką wiedzę – owszem nabywają zwykle podstawową)! Bezwzględnie radzę aby tym zagadnieniem zajął się fachowiec – ENDOKRYNOLOG. No chyba że zdarzy się sytuacja w której seksuolog ma specjalizację z endokrynologii – to wtedy nie ma przeciwwskazań.

[*]  Konsultacja endokrynologiczna (najlepiej androloga)
cel: ocena możliwości prowadzenia leczenia hormonalnego wraz z dobraniem dawek i preparatów.

Tu również zabierasz wszystkie wyniki badań oraz wszystkie konsultacje lekarskie specjalistyczne.

Rozpoczyna się niezwykły okres w twojej terapii – z każdym tygodniem, miesiącem będziesz wychodzić z cienia – pamiętaj miej dużo pokory, cierpliwości, spokoju wszak kolejność występowania kolejnych zmian łączy się nierozerwalnie z czasem i modyfikacjami farmakologicznymi, których dokonywać będzie LEKARZ w oparciu o obserwacje zmian twego ciała oraz monitorowanie poziomu hormonów, funkcji metabolicznych wątroby i trzustki. To bardzo precyzyjna terapia, wymagająca zegarmistrzowskiej precyzji i niezwykłej wiedzy medycznej. Niech staje się cud!

 

[*] Po ok. 10 miesiącach leczenia hormonalnego, możesz złożyć do sądu pozew o ustalenie, że jesteś osobą płci żeńskiej, a tym samym o zmianę aktu urodzenia.

[*] Mając już za sobą rozprawę sądową, będąc w świetle prawa kobietką, zgłaszasz się do lekarza prowadzącego z kwiatkami i dziękujesz za pomoc oraz opiekę medyczną , prosisz o skierowanie do:

UROLOGA

cel: orchidektomia wraz z rekonstrukcją pochwy

O ile orchidektomię wykona każdy lekarz urolog (pamiętaj, że ma być ona tak zrobiona aby broń boże nie usunięto Ci moszny, która później jest potrzebna do plastyki zewnętrznych narządów żeńskich) to rekonstrukcją pochwy i zewnętrznych narządów żeńskich zajmują się wyspecjalizowane ośrodki chirurgii plastycznej.

[*] Po tym fakcie konieczna jest modyfikacja leczenia hormonalnego, czyli wracamy do endokrynologa.

WSZYSTKIM ŻYCZĘ WYTRWAŁOŚCI, CIERPLIWOŚCI, WIELE POKORY 

– a gdy już przejdziecie przez to wszystko, nie zapominajcie o podobnych Wam osobach, które stają na starcie tak jak Wy przed laty. Podajcie im rękę, bo same wiecie jak wiele cierpienia i jak wiele samotności nam towarzyszy.

 

Leki hormonalne

Leki antyandrogenne mają za zadanie obniżenie ilości wydzielanego testosteronu przez gonady męskie. Działanie uboczne to z reguły:

• ginekomastia – co akurat jest pozytywne,
• zmniejszenie zarostu na ciele,
• pobudzenie owłosienia głowy [stosuje się je również przy leczeniu hirsutyzmu],
• obniżenie libido, Androcur i  Diane  przyjmowane dłuższy czas powodują trwałą bezpłodność!!!! Już po krótkim okresie używania spada ilość produkowanych plemników.

Preparaty zawierające flutamidium:

• Flutamid: 250 mg 100 tab 98,02 pln, cena bez ubezp. [wszystkie tak będą podane]
• Flutamid jest darmowy przy literce P [przewlekłe] – ale jest to nie do końca legalne bo abn[egacja?] seksualna takowym schorzeniem nie jest ;] zaprawdę nie wiem dlaczego. Nie wiem jak inne preparaty – czy można za darmo …
• Fugerel: 250 mg 50 tab; 171,84 zł • 100 tab; 331,68 zł
• Prostandril: 250 mg 100 tab; 172,71 zł

Wszystkie te środki zawierają taką samą dawkę, więc myślę, że te pozostałe podaję pro forma. Aha – jeżeli ktoś lubiał jeździć samochodem to ;] ostrzegam – wpływają straaaaasznie na chorobę lokomocyjną, w ogóle na nudności. I uwaga: nie powinno się ich za długo pobierać bez choćby małych dawek estrogenów, gdyż działanie może być wtedy odwrotne [hihi dowiem się dlaczego jak będę u seksuologa – na razie wiem to piszę].

• Androcur: • 50mg 20 tab; 76,82 zł • 50 tab; 178,21 zł
• Diane 35: • 21 tab; 21,52 zł • 63 tab; 62,70 zł

Oba środki są raczej drogie, choć z drugiej strony przy pewnym zaawansowaniu terapii, podobno, nieodzowne Androcur i Diane są środkami pochodzenia sterydowego [hormony steroidowe] więc … lepiej samemu nie aplikować ich sobie.

Progesteron [Gegastageny]
Nie jestem lekarzem, wiec trudno powiedzieć mi coś więcej na temat kontrowersyjności podawania tego środka. Z jednej strony progesteron i pochodne hamują wydzielanie testosteronu, z drugiej czasami działają androgennie, więc … Wydaje się, że przy pobieraniu antyandrogenów, są zbędne. Co najwyżej należy pobierać niewielkie dawki okresowo np. co miesiąc przez kilka dni. Tak kiedyś przyjmowałam – teraz lekarka odstawiła to zupełnie.

• Luteina 50: 30 tab; 15,52 zł
• Provera: nie pamiętam, ale chyba 12 zł – nie mogę niestety znaleźć ceny.

Estrogeny skoniungowane

• Ostrofeminal: 0,6 mg; 21 tab; 10,35 zł • 1,25; 21 tab; 12,95 zł [Tani środek!!! naprawdę]
• Premarin: • 0,62; 28 tab; 22,01 zł • 1,25; 28 tab; 29,57 zł

Estradiol:

• Climara: 100; plastry 4 sztuki; 51,74 zł • 50; plastry 4 sztuki; 32,89 zł
• Estraderm: MX 50; plastry 6 sztuk; 23,54 zł • MX 100; plastry; 6 sztuk 32,32 zł
• Estraderm: TTS 100; 6 sztuk plastry; 32,32 zł
• Estradiol depot: • zastrzyki [brrrrr] 10 amp 1 ml; 37,59 zł
• Progynowa: • 21 tab; 1 mg; 21 sztuk; 12,10 zł

Oczywiście jest to tylko niewielka część leków dostępnych w aptekach, ale te są ŁATWO dostępne i z reguły nie trzeba na nie długo czekać.

Terapie wyglądają z reguły w dwojaki sposób:

1. jeżeli jest szansa na szybkie sprostowanie i choćby częściową operację [usunięcie gonad] – leków przyjmuje się dość dużo i wygląda to przykładowo tak:
   1. Flutamid 2x dziennie rano i wieczorem
   2. Androcur  1x dziennie [np. 10 godzin po pierwszej tab. Flutamidu]
   3. Estraderm  MX 100
   4. Premarin 1,25 raz dziennie
2. jeżeli terapia ma trwać długo – z różnych powodów, takie dawki nie doprowadzą do niczego innego jak do lądowania w szpitalu z innych powodów niż zmiana płci. Ja przyjmuję
   1. Flutamid  2x,
   2. Premarin 1,25 dziennie.

Czasem w przypadku długotrwałej terapii stosuje się okres „szokowy” kiedy podaje się więcej estrogenów.
Generalnie powinno zależeć to od lekarza, ale… to jest temat do dyskusji. IMHO większości lekarzy chyba nie za bardzo zależy na tym jak wyglądamy etc. Nieważne, bo nie o tym piszę. Koszty jest dość łatwo przeliczyć.

Uwaga: Jeżeli nie istnieją faktyczne przeciwwskazania, należy unikać doustnych środków zawierających estrogeny innych niż Premarin – to sprawdzony lek.

Estradiol należy przyjmować wyłącznie w plastrach lub zastrzykach.

Androcur i Diane – są środkami o działaniu gegastagennym – nie ma potrzeby przyjmowania progesteronu.

Do czego służą leki

Większość osób zauważa tylko skutek przyjmowania – powiększenie biustu, jakość skóry, zmniejszenie zarostu. Jest to oczywiście ważne. Mimo tego warto zauważyć, że nadrzędnym celem jest zmiana płci hormonalnej. W wyniku blokady androgenów i dostarczenia estrogenów [i gegastagenów] nasz organizm zaczyna w sensie gospodarki hormonalnej działać w zbliżony sposób do biologicznie kobiecego. Można powiedzieć ;] ideologia…

Skutki przyjmowania leków:

• ginekomastia – wzrost biustu. Biust wykształca się u około 60 procent m/k. Łatwiej wykształca się u osób o większej ilości warstwy tłuszczowej. Trwa to różnie – czasem pół roku, czasem dwa lata. Nawet jeżeli nie zaczął się kształtować po roku, lub nie jest się zadowoloną z jego wielkości – z operacją należy się wstrzymać.
• zmiany rysów twarzy – nie należy się spodziewać cudów – nie zmieniają się kości, a chrząstki tylko w minimalnym stopniu. Analogicznie jak w przypadku biustu – osoby hmmm korpulentne będą bardziej zadowolone z efektu. Głównie widać zmiany w obrębie łuków brwiowych, ust, policzków, linii szczęki. I takoż analogicznie z operacjami plastycznymi czasem należy się wstrzymać – choć jakiś czas.
• rozmieszczenie tkanki tłuszczowej – wyszczupla się talia, pośladki robią się bardziej dziewczęce – raczej nie należy spodziewać się większego obwodu bioder.
• spadek masy mięśniowej – widać to zarówno na kończynach, jak i klatce piersiowej
• zmniejszenie zarostu i ilości włosów na ciele
• zwiększenie ilości owłosienia głowy
• zmniejszenie wielkości narządów płciowych
• zwiększenie „upierdliwości” to dodaje a propos komentarzy mych znajomych ;]

Mity na temat terapii hormonalnej

Na pewno często spotkacie z dwoma skrajnymi postawami w tej materii. Jak wszelkie skrajności, tak i te, z reguły są nieuzasadnione. Najczęściej dzieje się tak z powodu niezrozumienia faktu, po co w zasadzie dane leki są przyjmowane.

• „nie ma sensu przyjmować estrogenów” – bo np. „nie likwidują zarostu” – tak, owszem, działanie estrogenów na ilość zarostu jest znikome, przynajmniej bezpośrednio. Natomiast inaczej rzecz ma się z lekami antyandrogennymi – nie zlikwidują, ale ograniczą i osłabią. W drugą stronę – raczej nie należy liczyć, ze nawet najstaranniej wykonana elektroliza da trwały efekt bez ograniczenia ilości androgenów.
• „powodują raka” – związek pomiędzy działaniem estrogenów a powstawaniem nowotworów jest niepoznany i najprawdopodobniej niewielki – poza rakiem sutka.
• „obniża libido” – można by skwitować – i dobrze. Szczerze powiedziawszy trudno mi zauważyć związek pomiędzy działaniem leków a seksualnością. Być może obniżenie potencji to dramat dla osoby homoseksualnej.
• „wraz ze zmianami zaczyna brakować motywacji do zmian” – tak, u osoby u której nie było od początku takowej. Wiele osób chce zacząć brać leki z powodów innych niż transseksualizm np. transwestyta by uzyskać „lepszy wygląd” – w swym mniemaniu. W związku z tym, iż w miarę działania antyandrogenów następuje zahamowanie podniecania się związanego z „przebieraniem” swego ciała – może ktoś tracić motywację.

Niebezpieczeństwa związane z przyjmowaniem leków hormonalnych i antyandrogennych:

• ryzyko wystąpienia raka sutka – należy wykonywać możliwie często, np. co pół roku, USG
• wzrost ciśnienia
• utrata wagi ciała, lub jej wzrost
• wzrost poziomu cholesterolu
• mlekotok
• martwica tkanki męskich narządów płciowych – należy zwracać dużą uwagę na ich stan.

Badania

Nie wszystkie badania da się zrobić na kasę chorych, np. z reguły laboratoria nie chcą wykonywać na kasę estradiolu, testosteronu, hormonów mózgowych, natomiast należy sobie robić morfologię ogólną – co jakieś dwa miesiące, cholesterol, trójglicerydy – podobnie; nośniki – można też tak samo.

Poziom estradiolu powinien wynosić około 60-120 jednostek, przy testosteronie około 1,5 jednostek. Należy sobie zrobić badania przed przyjmowaniem leków, choćby po to, by widzieć, czy działają.

Ceny badań krwi: 15-25 pln w zależności co i gdzie. Aha, i pamiętaj o tym, że należy liczyć jeszcze np. witaminy, choćby jakiś głupi falvit.

Chirurgia plastyczna

Niestety, każda z nas chce wyglądać w miarę [albo na miarę] możliwości dobrze. Co prawda czasem przesadzamy, przecież GG [Genetic Girls] to również nie same misski, ale… Myślę, że to jest tak: Przeciętna dziewczyna nie musi nic udowadniać, nie musi bać się demaskacji i przykrości z tym związanych.

Nasze twarze nie mają nic wspólnego z naszymi wnętrzami. Często jest tak, że osoby mające zaburzenia identyfikacji płciowej, miewają problemy endagonalne, mniejsze lub większe. I to, być może absurdalnie, pomaga – gdyż wtedy z powodów większej ilości estrogenów, mniejszej testosteronu, rysy są w większym stopniu androgynne. Na szczęście mamy w młodości „kochanych” rodziców, którzy zawsze znajdą [prawie zawsze] radę na to ;]] hehehhe.

Do meritum
Najczęstsze problemy to: zbyt grube wały nadoczodołowe, zarost, za duży nos, wąskie usta, wydatna broda, płaskie policzki. Ponadto mamy inne proporcje twarzy [z reguły] – ale tu plastyka nie pomoże. Z plastyką lepiej się jest wstrzymać jakiś czas, choćby z powodu tego, że należy zobaczyć jak będzie wyglądać [lub jak może wyglądać] twarz po działaniu leków.

Najczęściej poprawia się – zmniejszają się troszkę wały nadoczodołowe, lekko ujędrniają policzki i powiększają usta. Dlatego to należy ewentualnie zostawić sobie na starość ;] .

Ceny przybliżone:

nos: w Polsce od 2000 do 6000 pln, Czechy 1000 do 3000 [w przeliczeniu na pln],

broda: ok. 2000 zł,

uszy: Czechy 600 zł, Polska 1500-2000 zł,

usta: w zależności co robimy od 500 do 3000 zł,

powiększenie biustu: w Czechach 5000 na pln, w Polsce drożej.

Do ceny zabiegów należy doliczyć pobyt w klinice, np. w Czechach około 160 złotych dzień wychodzi, płatną wizytę „poglądową”, którą należy wyczerpać dogłębnie np. prosząc o projekcję komputerową – cena 50-100 pln, narkozę lub znieczulenie – lepiej robić pod narkozą naraz kilka rzeczy, choć lekarze się migają przed tym jak mogą – wtedy płaci się raz za pobyt i wszystkie czynności dodatkowe.

Mail z kliniki dra Andrzeja Bieleckiego z Poznania:

Cytat:

Dzień dobry. W odpowiedzi na Pani e-mail odpowiadam co następuje. Zabieg powiększenia biustu kosztuje w tut. Klinice od 8.000-9.000 zł. /cena uzależniona jest od rodzaju wkładek/ W cenę zabiegu wliczone są wkładki, znieczulenie, podawane leki, opieka lekarska, pielęgniarska, wyżywienie, hospitalizacja. /2 doby pobytu/ Przed ew. zabiegiem jednak należałoby odbyć u nas u dr Bieleckiego konsultację. Konsultacje dla pacjentów są bezpłatne i odbywają się w każdy czwartek pomiędzy godziną 17.00-19.00 przy ul. Wyrzyskiej 18 w Poznaniu. W razie jednak wątpliwości proszę o kontakt: 061 662-37-70/71/ lub o kontakt e-mailowy. Z poważaniem – Aleksandra Sak 

opracowanie o powiększaniu biustu dodane 26 czerwca 2005:

Wstęp
Operacja powiększenia biustu polega na zwiększeniu zarówno objętości jak i/lub uwypukleniu biustu. Zarówno moda jak i nasze własne oczekiwania w tej materii mogą dyktować różne rozwiązania. Warto przy wyborze – szczególnie wielkości – nie kierować się chwilowym impulsem, ale też starać się trzeźwo myśleć. Implanty oczywiście można usunąć, zmienić na mniejsze, ale każdy dodatkowy zabieg to ryzyko – nie tylko związane z możliwością powstania widocznych blizn, ale i uszczerbkiem na zdrowiu. Pierwszym krokiem jest z pewnością uświadomienie sobie, czy faktycznie potrzebuje się dużych piersi. Niestety często mamy dość mylne przeświadczenie o tym co kobiece jest a co nie jest, jakie wrażenie coś może zrobić na oglądających nasz biust itp. Moda modą, ale kierując się zdrowym rozsądkiem należy zdać sobie sprawę, że duże piersi to obciążenie dla klatki piersiowej, większe ryzyko pęknięcia protezy. Nie rób z siebie Barbie. Zachowaj umiar.

Jak wygląda operacja

Operacja jest wykonywana w znieczuleniu ogólnym. Należy pamiętać o wszelkich zasadach dotyczących nas w przypadku wykonywanych zabiegów – np. o wcześniejszym odstawieniu leków hormonalnych [minimum tydzień wcześniej], wykonaniu podstawowych badań krwi, a także dodatkowych zaleconych przez lekarza chirurga, wykonaniu szczepień na żółtaczkę itp. Należy zwrócić uwagę na to, że nie można leków odstawić raptownie. Następna sprawa – jeżeli przewidujecie inne zabiegi plastyczne – łączcie je, np. biust i usta. Mniej narkoz to zawsze lepiej niż więcej.

Wszczepienie protezy następuje po wykonaniu ciecia znajdującego się pod pachą, ukrytego pod fałdem podpiersiowym lub wokół dolnej linii brodawki. Długość cięcia to około 5 cm, stosuje się szew śródskórny. Wkład może być umieszczony pod gruczołem lub pod całym mięśniem piersiowym. Pobyt w klinice po operacji – na ogół jednodniowy.

Czas gojenia: w miejscu, gdzie umieszczono implant pozostawia się niewielki dren, który usuwa się go po około 24 godzinach i sam proces usunięcia jest troszkę nieprzyjemny. Opatrunek zostaje założony wokół klatki piersiowej na 7 dni. Po około pół roku [czasem dłużej] uzyskuje się pełny efekt operacji [podobnie jak w przypadku innych operacji] . Pozostają niewielkie, cienkie blizenki.

Zdaniem chirurgów rzadko zdarzają się powikłania w gojeniu, krwiaki lub infekcje ale należy mieć taka możliwość na uwadze. Może również wytworzyć się zbyt mocna torebka włóknista, która powoduje ucisk na implant i daje uczucie dyskomfortu – usuwa się ją w trakcje dodatkowej operacji.

Rodzaje wkładek

Wkładki można podzielić uwzględniając rodzaj powierzchni [chropowate bądź gładkie], rodzaj wypełnienia [żel silikonowy o różnych stopniach spoistości i roztwór soli fizjologicznej, hydrożel PVP], podstawę [okrągłe i profilowane], profil [wysoki, niski lub średni], wielkość [od 100 cc do 800cc]. Tu warto zaznaczyć, że bez względu na rodzaj wypełnienia wszelkie wkładki mają zewnętrzną powłoczkę wykonaną z silikonu.

Najczęściej stosowane wkładki mają wypełnienie silikonowe. Silikon używany jako wypełnienie to materiał otrzymywany z krzemionki występującej naturalnie, która w połączeniu z tlenem daje silikant bądź dwutlenek krzemu. Obrabiając silikant uzyskuje się polimer krzemoorganiczny, zwany potocznie silikonem. Postacie – płyn, żel lub „guma”. Zalety to głównie spora akceptowalność przez organizm, niealergiczność, brak odczynów toksycznych i niewrażliwość na „biodegradacje”. Na ogół jedyną odpowiedzią organizmu na wkład silikonowy jest wytworzenie torebki łącznotkankowej.

Powierzchnia implantów może być gładka lub teksturowana. Implanty teksturowane są lepsze, ponieważ lepiej się umiejscawiają się w wytworzonej dla nich kieszeni oraz istnieje mniejsze prawdopodobieństwo powstania tzw. torebki przykurczającej Beckera

 [http://www.rakpiersi.pl/php/publikacje.php?m=3&idr=6&id2=60&id3=112]

Sól fizjologiczna stosowana czasem do wypełnienia implantu: 0,9 % NaCl

Silikon używany w protezach ma różne stopnie spoistości – standardowa [proteza jest miękka, elastyczna o konsystencji zbliżonej do naturalnej], pośrednia [o większej twardości ] i wysoka [umożliwia łatwe zachowanie nadanego kształtu].

Porównując te dwa rodzaje protez – silikonowe i solne – można powiedzieć, że implanty silikonowe są bardziej miękkie w dotyku niż solne. Poza tym wadą protez solnych jest możliwość wycieku płynu, co powoduje konieczność wymiany protezy (najczęściej po 5-10 latach).

Kształt implantów

Kształt implantów może być okrągły w podstawie i profilu lub owalny w kształcie łzy [anatomiczny]. Profil protez może być wysoki [HP], niski [LP], standardowy [MP]. Protezy o profilach HP są zalecane raczej osobom o wąskiej klatce piersiowej [mają najwęższą podstawę i są najbardziej wysunięte do przodu], a protezy LP osobom o szerokiej klatce piersiowej.

Protezy anatomiczne mają kształt łezki – zwężającą się u góry a szerszą u dołu. W celu zachowania kształtu są one wypełnione najbardziej spoistym żelem silikonowym – mają też z reguły najwyższą cenę.

!!!!!!!!!! Co się stanie, gdy pęknie silikonowa osłonka !!!!!!!!!!

Zarówno sól fizjologiczna jak i silikon mogą się wydostać do torebki łącznotkankowej wytworzonej dookoła protezy. Wykonuje się wtedy [również] reoperację polegającą na usunięciu implantu i torebki.

Do miesięcznych kosztów należy doliczyć depilację, choćby częściową – i to niestety jest straszny wydatek. 

Na czym polega zmiana płci z mężczyzny na kobietę (m/k)?

Pacjentka (biologiczny mężczyzna, psychicznie – kobieta) przyjmuje kobiece hormony płciowe, pod wpływem których jej ciało nabiera cech kobiecych. Po kilku miesiącach, o ile te zmiany jej odpowiadają, może wystąpić na drodze sądowej o zmianę wpisu w aktach stanu cywilnego (zmianę płci: imienia i ewentualnie nazwiska). Po uzyskaniu dowodu osobistego z kobiecym imieniem i nazwiskiem może poddać się operacji wytworzenia pochwy i warg sromowych ze skóry męskich narządów płciowych. Może też poddać się innym operacjom plastycznym: korekcie twarzy (nos, usta, podbródek, uszy…), powiększeniu piersi, pośladków itp.

W jakim wieku najlepiej zmienić płeć?

Im wcześniej rozpocznie się leczenie transseksualizmu m/k, tym łatwiej jest zlikwidować cechy męskie, które utrwalają się z czasem. W Stanach Zjednoczonych podobno robi się to w wieku dojrzewania, w Azji od dziecka – żeby hormony męskie w ogóle nie zdążyły „dojść do głosu”, w Polsce jest to możliwe od 18 roku życia (konieczna pełnoletność). [edit: obecnie za zgodą rodziców można zacząć terapię także u osób niepełnoletnich]

Około np. 40-stki i później zmiana wyglądu na kobiecy jest już bardzo trudna i przyjmowane hormony kobiece nie „przebijają się” wystarczająco przez męski wygląd.

Jeśli bez przyjmowania hormonów wyglądasz kobieco, efekt kuracji hormonalnej będzie lepszy. Jeśli nie, być może będą potrzebne dodatkowe operacje plastyczne twarzy.

Jakie badania mnie czekają?

Zestaw badań jest podobny jak w przypadku k/m, z jedną różnicą: potrzebne jest badanie kariotypu, a nie chromatyny płciowej. Dokładne wyszczególnienie badań jest  tutaj

Jakie są skutki przyjmowania kobiecych hormonów płciowych?

Pod wpływem przyjmowanych żeńskich hormonów płciowych (estrogenów):

• osłabia się owłosienie na rękach, nogach, twarzy, a poprawia na głowie,
• podnosi się tembr głosu,
• zmniejsza się masa mięśniowa, a zwiększa podściółka tłuszczowa na piersiach i biodrach,
• u co drugiej pacjentki rozwijają się piersi,
• poprawia się cera.

Stopień zajścia tych zmian zależy od organizmu pacjentki. Jeśli bez brania leków jesteś np. mało owłosiona, masz nieduże piersi, i ogólnie wyglądasz trochę „pomiędzy” płciami, to efekt leczenia hormonalnego będzie lepszy niż u osoby wyglądającej bardzo męsko. Lepsze efekty też uzyskuje się u osób młodych, bo męskie cechy utrwalają się i stają się silniejsze z wiekiem.

Dla przykładu tu jest link do zdjęcia Miriam. Ale nie licz, że Ty też będziesz na pewno tak wyglądać – jak piszę wyżej, to zależy od wielu czynników.

Jakie leki będę przyjmować?

M.in. od wagi, wieku pacjentki, a także poziomu jej własnych hormonów płciowych zależy, jakie leki lekarz jej przepisze. Młodsze osoby mogą potrzebować słabszych leków hormonalnych, starsze silniejszych. Zestaw leków ustala lekarz (endokrynolog – bo wiedza seksuologa, który prowadzi terapię, tu nie wystarcza) indywidualnie dla każdej osoby, na podstawie badań poziomu hormonów we krwi pacjentki.

Przykładowo, dla osoby ok. 20-letniej zapisano kiedyś:

• 1 plaster  Estradermu MX 100  co 4 dni, poza tym:
• Diane 35  2×1 (rano i wieczorem),
• Androcur  (po obiedzie 1 tabl.),
• Estrofem  forte 1 tabl.

Po 6 miesiącach brania tych leków tej osobie urósł biust, zaokrągliły się biodra, rysy twarzy stały się bardziej kobiece, głos zmienił się na wyższy. Zmniejszył się zarost.

Inna młoda osoba brała jedynie:

• Estraderm TTS 50, potem
• TTS 100 (każdy po miesiącu, czyli razem przez 2 miesiące = po 1 opakowaniu, czyli razem 12 plastrów) i nie było żadnego efektu.

Jeszcze inna młoda osoba, o wzroście 177 cm i wadze 64 kilo, pisze, że brała:

• najpierw raz na trzy-cztery dni  Estraderm MX 25  (plaster)
• Verospiron dwa razy dziennie po polowce,
• Następnie  MX 50,
• potem mam brać  MX 100, chyba lekarz ma coś jeszcze dołożyć.

Poniższy zestaw przyjmowała osoba m/k w wieku 45 lat:

• Diane 35  (drażetki: 1 opakowanie = 21 drażetek)
• Estraderm MX 25  (plastry o powierzchni 11 cm2: 1 op. = 6 szt.)
• Estraderm MX 50  (plastry o powierzchni 22 cm2: 1 op. = 6 szt.)
• Estraderm MX 100 (plastry o powierzchni 44 cm2: 1 op. = 6 szt.)
• Androcur 50 mg  (tabletki: 20 tabletek)

Po braniu  Diane 35 przez ponad rok, lekarz dopisał koleżance  Estraderm 25, który kiepsko skutkował, więc zmienili na  50, a potem na 100. Więc razem z  Androcurem 50 mg brała trzy preparaty. Nie wiem, ile jakiego leku trzeba brać co jaki okres czasu.

Inny zestaw leków hormonalnych, tym razem dla wieku 35 lat, to np.: Estradiol depot +  Progesteron, Estradiol forte, Premarin 1,25 mg + Provera 10 mg.

Większość tych specyfików występuje w kilku postaciach i różnych dawkach, np.  Provera jest w zastrzykach, tabletkach, granulacie i większych tabletkach (do 100).

Wszystkie podane tu zestawy NIE są kombinacją idealną dla każdej osoby, i proszę NIE zmuszać lekarza, żeby przepisał właśnie to, co tu podaję. To tylko przykłady, jak dla konkretnej osoby ktoś kiedyś zapisał te leki. Tak naprawdę dopiero kiedy zaczniesz je brać, będzie można stwierdzić, który lek jak na Ciebie działa. Jeśli efekty będą zbyt znikome, można zwiększyć dawkę czy zmienić lek. Wymienione tu nazwy mają służyć tylko do orientacji w dostępnych na rynku specyfikach. Mogą być podpowiedzią, czego jeszcze spróbować. Jednak ostateczną decyzję podejmuje lekarz, bo to on ponosi odpowiedzialność za zdrowie pacjentki.

Mimo to w razie, gdy lekarz nie chce Ci czegoś przepisać bez podania wyraźnej przyczyny, zmień lekarza. Są lekarze, którzy uważają, że nie powinno się zmieniać płci, i nie chcą nam w tym pomagać.

Co ok. 3 miesiące należy robić sobie kontrolne badania poziomu hormonów (pobranie krwi) i na ich podstawie endokrynolog powinien precyzyjnie ustalać dawki odpowiednie dla Ciebie.

Czy zmiana płci jest szkodliwa dla zdrowia?

Możesz zauważyć problemy z zatrzymywaniem wody w organizmie. Wtedy bierz 3x/dziennie po 2 tabletki Uroseptu  (moczopędny ziołowy). Na drganie mięśni (skurcze) bierze się magnez, np. Magnezin  3x/dziennie po 1 tabletce. Jeśli lubisz tłusto jadać, bierz też biały  Sylimarol  3x/dzień, chroni on wątrobę przed szkodliwym działaniem hormonów (te leki hormonalne metabolizują się w wątrobie). Wszystkie powyższe preparaty dostępne są bez recepty.

Na już rozwaloną wątrobę bierzemy  Hepatil, obecnie bez recepty (dawniej był na receptę).

Z każdego problemu zwierz się lekarzowi, może wystarczy zmienić któryś lek, a niepożądane objawy znikną.

Na początku przyjmowania hormonów płciowych, przez kilka miesięcy (ze 3) możesz mieć duże zmiany nastroju, ich powodem będzie „burza hormonalna” w organizmie. To normalne i minie samo 🙂

Jeśli z jakichkolwiek przyczyn (nie stać Cię chwilowo, albo w ogóle rezygnujesz z kuracji, bo zmieniłaś zdanie) musisz przerwać branie hormonów, rób to stopniowo zmniejszając dawkę. Spytaj o to Twojego lekarza prowadzącego. Hormony to silny lek, i tak samo, jak ich pojawienie się, odstawienie również jest dla organizmu szokiem. Możesz mieć np. zawroty głowy, być senna, mieć uderzenia gorąca, zmienne humory, zachcianki jak w ciąży.

Istnieje opinia, że hormony skracają życie, np. do 10 czy 20 lat, i ci transseksualiści, którzy ją głoszą, postanawiają się nie leczyć. Świadczy to o znikomej potrzebie zmiany płci lub wręcz jej braku. Każdy lek skraca nieco życie, niezdrowe jedzenie (a które dziś jest zdrowe?!), papierosy, alkohol i narkotyki również. Być może także dziura ozonowa, efekt cieplarniany, telefony komórkowe (na którego kupno naszego znajomego pseudotransa nie stać), i inne podobne wymówki.

Zwróć uwagę, czy ta osoba w innych dziedzinach życia jest równie niezdecydowana. Być może to jest odpowiedź. Jeśli naprawdę czułaby się przedstawicielką płci przeciwnej niż biologiczna, perspektywę 20 lat życia we własnej skórze odczuwałaby raczej jako cudowny prezent dla transseksualistek od nauki XX wieku. Dawniej jedynym rozwiązaniem problemu było samobójstwo.

Taka osoba, która podając się za transseksualistkę tłumaczyłaby się przed Tobą, że nie zmienia płci, używając powyższego argumentu, chce Cię tylko nastraszyć, żebyś była tak samo zalękniona, jak ona sama. Żebyś przypadkiem nie zrobiła czegoś, do czego ona nie jest zdolna, na co nie ma odwagi. Żebyś była taka sama jak ona, żebyś przypadkiem nie okazała się lepsza, nie miała ciekawszego życia.

Być może ta osoba nie jest transseksualistką, a jedynie rozpowszechnianie (i to w tajemnicy, to dodaje smaczku) takiej opinii o sobie ma podnieść jej atrakcyjność w oczach znajomych. Być może lubi przedstawiać siebie w sytuacji bez wyjścia, żeby inni się nad nią litowali. Nie musi robić tego świadomie. Nie daj się na to wszystko nabrać.

Czy wobec prawa będę normalną kobietą?

Tak !!! :)) W kilka miesięcy po rozpoczęciu terapii hormonalnej, kiedy zajdą już widoczne zmiany w Twoim wyglądzie, występujesz do sądu z pozwem o ustalenie, że jesteś płci żeńskiej. Twój pozew czeka w kolejce kilka miesięcy (w Warszawie – nawet rok), na rozprawie sąd ustala, po miesiącu odbierasz wyrok, i po kolejnych 2 tygodniach masz nowy dowód osobisty.

Więcej szczegółów w dziale Zmiana pozostałych dokumentów .

Mając już kobiece dokumenty, możesz poddać się operacji na narządach płciowych. Wcześniej taka operacja nie jest możliwa, gdyż w świetle prawa byłoby to usunięcie narządów płciowych zdrowemu mężczyźnie, zagrożone 10 latami więzienia dla chirurga.

Ile operacji mnie czeka?

Jedna lub dwie na narządach płciowych, ewentualnie jeszcze operacje plastyczne twarzy, powiększania biustu itp., o ile będziesz ich potrzebować i będziesz chciała je robić.

operacje na narządach płciowych

Lepsze efekty estetyczne uzyskuje się robiąc dwie operacje na narządach płciowych, jednak w Gdańsku operacja jest jednoetapowa, ze względu na… oszczędność czasu, jaki pacjentka spędza w szpitalu! Toteż wiele transseksualnych kobiet wraca do kliniki z reklamacją (piszę to na podstawie reportażu Gazety Wyborczej „Anna z Gabinetu Bajek”).

Inna opinia o Gdańskiej Akademii Medycznej jest pochlebna – pacjentka twierdzi, że prof. Kazimierz Krajka ją „uratował” po tym, jak zrobiono jej operację w Łodzi; czyli prawidłowo ukształtował jej wargi sromowe (ponownie je zoperował).

W Łodzi robi się 2 operacje, jedną od drugiej dzieli 6 do 8 tygodni.

Spodziewaj się raczej tego, że dopiero po drugiej Twoje narządy płciowe będą wyglądać tak, jak powinny. Są wówczas z wyglądu nie do odróżnienia od naturalnych.

Wada: taka pochwa się sama nie nawilża – przy stosunku trzeba stosować jakiś środek „poślizgowy”. Długość pochwy zależy od długości Twojego penisa (w stanie zwisu ;), bo z jego skóry się ją wytwarza – tak więc nie rób sobie krzywdy i nie kastruj znienawidzonego organu!!! Jeszcze się przyda ;))

operacje plastyczne

W Czechach jest taniej niż w Polsce – więcej informacji w tekście od Emilki. Przeczytaj też porady dla m/k.

operacje na strunach głosowych

Jeżeli Twój głos po terapii hormonalnej się nie podwyższy, możesz też poddać się operacji skrócenia strun głosowych. Nie jest zbyt bezpieczna, bo można w ogóle stracić głos. Informacje o operacjach foniatrycznych w Niemczech (po angielsku + film):  http://www.medizin.fu-berlin.de/audio/indexeng.html

Jak wytwarza się kobiece narządy płciowe?

Odtwarza się jedynie wygląd narządów, a więc pochwę, łechtaczkę i wargi sromowe, zmienia się położenie ujścia cewki moczowej. Nie jest możliwe płodzenie dzieci. Osoba po usunięciu męskich narządów płciowych staje się na zawsze bezpłodna.

[na podstawie: Chirurgia plastyczna, Jurgen Holle, Wydaw. Lekarskie PZWL, Warszawa 1996, str. 185-186]

Ze skóry prącia i worka mosznowego wytwarza się pochwę i wargi sromowe większe. Żołądź prącia przekształca się w żołądź łechtaczki, a otwór cewki moczowej przemieszcza się do nowo utworzonej pochwy. Oba ciała jamiste prącia wycina się prawie całkowicie, a skóra po marsupializacji zostaje wykorzystana do wyścielenia nowej pochwy (rys. 1).

 

Ze skóry moszny tworzy się dwa płaty, z których uzyskuje się wargi sromowe większe (rys. 2).

 

Zdjęcia z operacji możesz obejrzeć tu: 

• http://www.annel(…)ies.html
• http://www.transsexuell.de/med-opkrege.shtml 
• tu zdjęcia po operacji, a z operacji dokładne rysunki + dużo opisu: http://ai.eecs.umich.edu/people/conway/TS/SRS.html
• te same rysunki:  http://www.transgendercare.com/surgical/penile_inv/penile_inversion_proto.htm
• informacje tekstowe: kliknij w MTF GRS:  http://phuket-plasticsurgery.com

Czy ktoś mnie potem pokocha?

Niewiele transseksualistek znajduje sobie partnera. W większości są to osoby młode, pełne radości, nie złamane przeciwnościami losu; no i ładne – ponieważ wcześnie zmieniły płeć. Osoby m/k, które zmieniają płeć w późniejszym wieku, muszą liczyć się z tym, że ukształtowane cechy męskie będzie trudno złagodzić. Pozostaje po prostu pogodzić się z tym i być SOBĄ, a nie zamartwiać się codziennie „ojej, czy dziś nie wyglądam jak facet”… – malkontentki na pewno nikt nie zechce.

Bądź sobą, daj ludziom serce, pomagaj innym, bądź miła, serdeczna, pogodna, uśmiechaj się… a i los się do Ciebie uśmiechnie. Przyglądaj się osobom o łagodnym, pogodnym charakterze i naśladuj ich sposób mówienia i gesty; jak chodzą, jak patrzą, jak odgarniają włosy, jak siedzą. Ubieraj się zwyczajnie; nie wystrzałowo, nie buty na 10 cm obcasie – to ludzie nie będą brali Cię za transwestytę ;)) Myśl o sobie jako o kobiecie, traktuj się łagodnie, a i ludzie tak będą Cię traktować. I nie myśl non-stop „czy się nie wyda?…”, nie ma sensu zadręczać się i robić z tego obsesję; przed paroma osobami wyda się na pewno, innym sama poczujesz, że chcesz powiedzieć… że tak będzie lepiej… Ważne, żeby bił od Ciebie spokój, radość i ciepło; wtedy przyciągniesz też serdecznego, czułego partnera.

Poczuj swoją wartość – przeszłaś przez to wszystko (zmianę płci); masz za sobą tyle przemyśleń ile może 100 osób razem wziętych nie ma. Twoja mądrość życiowa jest znacznie wyższa od przeciętnej. I… tu jest właśnie pułapka 🙂 Zdecydowałaś się na odgrywanie roli kobiety, a więc musisz zostawić Twojemu mężczyźnie odgrywanie roli bohatera ;)) To ON ma być dzielnym rycerzem, który ratuje delikatną księżniczkę. Jeśli pokażesz mu, że radzisz sobie sama, nie będzie miał po prostu nic do roboty, i nic go nie będzie przy Tobie trzymało.

Są też osoby trans m/k, które pragną być z kobietami (i jest ich całkiem sporo). Często jest też tak, że osoba transseksualna m/k jest już w związku z kobietą (czy to żoną, czy dziewczyną), i mimo zmiany płci nadal chcą być razem. Trudno powiedzieć, czy taki związek można uznać za homoseksualny, czy w ogóle jest tam istotny element seksualny (homoerotyczny), czy też bardziej jest to przyjaźń dwojga osób, zaś płeć schodzi na plan dalszy.

Uwaga – homoseksualizmu w połączeniu z transseksualizmem nie akceptują wszyscy lekarze, tak więc ostrożnie z przyznawaniem się przed nimi do tego !!!

Kosmetyka

Depilacje: [temat depilacji jest świetnie opisany na FORUM]

Fizyczne:
– elektroliza, czyli niszczenie brodawki włosa. Dosyć bolesne i precyzyjne, wykonywane głównie na twarzy (zarost). Kilkufazowo: nie od razu wszystko! Ten sposób depilowania jest dosyć opłacalny i trwały.
– ultradźwięki [brak danych]
– prąd o wysokiej częstotliwości: podobnie jak elektroliza, ale drożej i bez bólu.
– laser blend: w ogóle nieopłacalny, głównie na nogi, koszt nawet do 10.000 zł! Klikufazowo (przez rok czasu), włosy nie odrastają przez 5 lat. 

Mechaniczne + chemiczne:
– Wosk depilacyjny, który daje pełną satysfakcję. Po takiej depilacji stosuje się chemiczny środek, który opóźnia odrost, tzw. ampułki antyodrostowe. Cena zabiegu woskiem to 40 zł + 5 zł ampułka (ceny z 2000 r.) Najlepszy jest wosk w plastrach.