Czym jest Transpłciowość?

Transpłciowość to rozbieżność między płcią ustaloną przy narodzinach a własną percepcją płci. Może ona przejawiać się na wiele sposobów. Często wiąże się z nią dysforia (wynikający z niepożądanych cech płciowych głęboki stan zaniepokojenia lub niezadowolenia, często prowadzący do depresji) lub euforia płciowa (silne poczucie szczęścia i dobrego humoru przy czynnościach czy zmianach afirmujących płeć postrzeganą). U osób transpłciowych często rozpoznaje się też struktury mózgowe odpowiadające płci postrzeganej.

W Polskiej praktyce medycznej transpłciowość rozpoznaje się jako chorobę – transseksualizm, która figuruje w Międzynarodowej Statystycznej klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 pod numerem F64.0

Warto się zapoznać:

Tożsamość płciowa, Stealth, emka, SRS, Gatekeeper. Tutaj znajdziesz definicję różnych dziwnych słów.

Słowniczek

Trans kobiety (określone przy urodzeniu jako mężczyźni) określa się w polskiej klasyfikacji jako typ M/K.

Osoby nie określające się jako kobiety lub mężczyźni nazywa się niebinarnymi

Trans mężczyzn (określonych przy urodzeniu jako kobiety) określa się w polskiej klasyfikacji jako typ K/M.

Termin „transseksualizm” wywodzi się z języka łacińskiego (transire), co oznacza „przechodzenie” cechy lub wielu cech. W tym przypadku cech właściwych jednej płci na drugą płeć. Sam termin „transseksualizm” został użyty po raz pierwszy w 1949 r, choć zjawisko znane jest już od starożytności. Transpłciowość jest jedną z form zaburzeń identyfikacji i roli płciowej. Polega na niezgodności miedzy psychicznym poczuciem płci (płeć przeżywana), a biologiczną budową ciała. Wiąże się to ze stałym odczuwaniem dyskomfortu lub dezaprobaty w stosunku do własnej płci przypisanej po urodzeniu (płeć metrykalna). Zjawisko to określa się jako dysforię płciową i odnosi się w pierwszej kolejności do anatomicznej budowy ciała i pragnienia przemiany kształtu tego ciała w celu dopasowania do kształtu typowego dla płci przeżywanej. Często, choć nie zawsze odnosi się to do zewnętrznych narządów płciowych. Występuje wtedy chroniczne cierpienie wynikające z zaabsorbowania potrzebą zmiany (na drodze leczenia hormonalnego i/lub operacyjnego) posiadanych cech anatomicznych na dostosowane do odczuwanej płci psychicznej. Osoba transpłciowa odczuwa pragnienie życia jako człowiek o płci przeciwnej do przypisanej przy urodzeniu, zależy jej na akceptacji jako osoba o płci przeżywanej i na przynależności do tej płci. Równocześnie osoba taka odczuwa dyskomfort na skutek funkcjonowania w społeczeństwie jako przedstawiciel płci metrykalnej.

Zjawisko transseksualizmu nie ujawniło się nagle. Występuje ono od dawna i jest zagnieżdżone w wielu innych kulturach. W Indiach: Hidźra, Tailandi: Kathoey, wśród rdzennych mieszkańcy ameryki: Two-Spirit, meksykańskie: Muxe, na Madagaskarze i wśród ludów hinduskich. Jeden z najstarszych opisów osób transseksualnych na ternie Polski pochodzi z 1646 roku. Pierwsza na świecie operacja korekty płci miała miejsce w Danii w 1933 roku, a w Polsce w 1963r (M/K) oraz w 1983r (K/M).

Częstość występowania transseksualizmu jest różnie oceniana przez różnych autorów i w różnych krajach. WHO szacuje, że osoby transpłciowe stanowią 0.3–0.5% (25 millionów) globalnej populacji.

Czy to może przejść?

Transseksualizm diagnozuje się gdy stan ten utrzymuje się trwale przez wiele miesięcy i prowadzi do znacznego dyskomfortu psychicznego, często do stanów depresyjnych, samookaleczeń, nawet samobójstw. Próby leczenia seksuologicznego i psychiatrycznego mające na celu „dostosować” płeć psychiczną osoby transpłciowej do jego ciała nie dają efektów. Jedynym skutecznym leczeniem jest postępowanie odwrotne, czyli dostosowanie ciała do płci przeżywanej psychicznie. Kuracja obejmuje długotrwałe badania (seksuologiczne, psychologiczne, psychiatryczne, endokrynologiczne, itd.) mające na celu potwierdzenie diagnozy oraz wykluczenie innych zaburzeń zdrowotnych, kurację hormonalną i liczne zabiegi operacyjne.

Obecnie transpłciowość nie jest klasyfikowana jako zaburzenie psychiczne, a jest opisana jako stan związany ze zdrowiem seksualnym. Traktuje o tym jedenaste wydanie Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11), wydane w 2018r, w którym „transseksualizm” zastąpiony jest przez „niezgodność płci” (ang. Gender incongruence). 1 stycznia 2022 roku ICD-11 ma zastąpić obecnie używane w europie ICD-10. Podobnie Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych (DSM) wraz z opublikowaniem piątej edycji eliminuje transseksualizm jako diagnozę, a w jego miejsce wprowadza diagnozę dysforii płciowej.

Dla prawidłowego funkcjonowania osoby transpłciowej w społeczeństwie niezbędna jest zmiana płci metrykalnej. Aktualnie w Polsce zmiana Aktu Urodzenia następuje po postawieniu formalnej diagnozy obejmującej kategorię z klasy F64 według ICD-10. Odbywa się na drodze administracyjnej, po uprzednim wyroku sądowym o ustaleniu płci, stwierdzającym przynależność do przeżywanej płci psychicznej.

Transseksualizm opisywany w aktualnie obowiązującym w mocy IDC-10 w odróżnieniu od obecnie określanej transpłciowości opiera się na rozumieniu płci, w którym męskość i kobiecość stanowią jedyne możliwe tożsamości płciowe oraz są swoimi przeciwieństwami.

Czym różni się transseksualizm, transpłciowość, transgender, transwestytyzm oraz interseksualizm?

Transpłciowość (ang. Transgender) jest najogólniejszym określeniem wszystkich rozbieżność między płcią ustaloną przy narodzinach a własną percepcją płci.

Transwestytyzm sprowadza się do czasowego upodabniania się (strojem, makijażem) do płci przeciwnej dla osiągnięcia satysfakcji. Szczególnym przypadkiem jest transwestytyzm fetyszystyczny, w którym celem jest satysfakcja seksualna. ICD-10: F65.1 lub ICD-11: 6D36

Osoby niebinarne nie czują przynależności do żadnej płci, albo przeżywające obie płcie jednocześnie. W tym drugim przypadku mogą zostać przeprowadzone zabiegi operacyjne mające na celu uwypuklenie cech obu płci: ICD-10: F64.1 – F64.8 lub ICD-11: HA6Z

Inkongruencja (niezgodność) płci – dawniej Transseksualizm określa osoby nie chcące się czasowo upodabniać do nikogo lecz przeżywające stałą przynależność do jednej płci i pragnie trwałych i ostatecznych zmian własnego ciała. Osoby o biologicznych cechach płci męskiej, ale poczuciu bycia płci żeńskiej określane są jako trans kobieta (typ M/K). Osoby o biologicznych cechach płci żeńskiej, lecz czujące się mężczyznami, określa się jako trans mężczyzna (typ K/M). Zgodnie z definicją medyczną osoba transseksualna odczuwa głębokie niezadowolenie z własnych narządów płciowych, często wręcz nienawiść do nich i pragnie jak najszybszego całkowitego dostosowania swej budowy do wyglądu przeżywanej płci. ICD-10: F64.0 lub ICD-11: HA60

Interpłciowość – dawniej Interseksualizm to bardzo szeroki termin dotyczący osób urodzonych z biologicznymi cechami zarówno męskimi, jak i żeńskimi (np. chromosomy XXY czy organy rozrodcze o cechach obu płci binarnych). Obejmuje też osoby z wrodzonymi zaburzeniami hormonalnymi (np: Zespół niewrażliwości na androgeny). ICD-10: Q56 lub ICD-11: LD2A.Z

Transpłciowość a orientacja seksualna

Czym innym jest tożsamość płciowa, a czym innym orientacja seksualna. Tożsamość płciowa to nasze własne poczucie przynależności do danej płci, a orientacja seksualna, to odczuwany wewnętrznie popęd płciowy i emocjonalny do osobników określonej płci. Transseksualista może być heteroseksualny, homoseksualny lub biseksualny. Heteroseksualna osoba typu K/M odczuwa pociąg płciowy do kobiet. Homoseksualną osobę typu K/M pociągają mężczyźni.

Rozpoznanie

Kluczowym dla transseksualizmu jest brak zgodności pomiędzy płcią psychiczną, a anatomicznymi cechami płciowymi, przy jednoczesnym braku chorób psychicznych, nieprawidłowości hormonalnych lub genetycznych. Osoba transseksualna ma prawidłowo zbudowane narządy płciowe i prawidłowo funkcjonujący układ endokrynny, a jedyną obserwacją jest przeciwna do cielesnej płeć psychiczna. W praktyce oznacza to, na etapie diagnostyki, konieczność wykluczenia innych zaburzeń i nieprawidłowości, które mogłyby powodować podobny obraz kliniczny. Należy w tym miejscu odróżnić osoby interseksualne od transseksualnych. W przypadku interseksualizmu występują zaburzenia cielesno-hormonalno-genetyczne.

Przyczyny transseksualizmu są w dalszym ciągu nieznane i istnieje wiele hipotez na ten temat. Przyjmuje się, że główną rolę dla wystąpienia transseksualizmu mogą odgrywać czynniki biologiczne (w tym neurohormonalne) w okresie prenatalnym i wczesno-dziecięcym oraz środowiskowe (w tym wewnątrzrodzinne) . Przy czym zakłada się, że czynniki przedurodzeniowe mają większy wpływ od tych drugich – po urodzeniowych. W dalszym ciągu pozostaje szereg innych mało oraz zupełnie nie znanych przyczyn, które mogą tkwić choćby w DNA.

Nadchodzące zmiany – ICD-11

ICD-11, która obecnie jest w fazie konsultacji z krajami członkowskimi WHO w celu jej wdrożenia. Ma obowiązywać na świecie od 1 stycznia 2022 (choć data ta wciąż nie została oficjalnie potwierdzona). Zawiera między innymi aktualizację dotyczącą problemów medycznych związanych z transpłciowością.

W ICD-10 istnieje rozpoznanie F64.0 – Transseksualizm (ang. Transsexualism), które znajduje się w dziale piątym opisującym Zaburzenia psychiczne i behawioralne i jest definiowany:

Pragnienie życia i bycia akceptowanym jako przedstawiciel płci przeciwnej, któremu zwykle towarzyszy poczucie dyskomfortu lub nieodpowiedniość płci anatomicznej, a także chęć poddania się operacji i leczenia hormonalnego w celu uzyskania możliwie największej zgodności ciała z preferowaną płcią.

W ICD-11 istnieje rozpoznanie HA60 – Inkongruencja płci w wieku dojrzewania i dorosłości (ang. Gender incongruence of adolescence or adulthood), które znajduje sie w dziale siedemnastym opisującym Stany związane ze zdrowiem seksualnym i jest definiowany:

Inkongruencja (niezgodność) płci w okresie dojrzewania i dorosłości charakteryzującym się wyraźną i trwałą niezgodnością między doświadczaną płcią jednostki a przypisaną płcią, która często prowadzi do dążenia aby żyć i być akceptowanym jako osoba płci przeciwnej, poprzez leczenie hormonalne, zabiegi chirurgiczne lub inne świadczenia zdrowotne w celu dostosowania ciała pacjenta, tak bardzo, jak tego pragnie i w miarę możliwości, do doświadczanej płci. Rozpoznania nie można dokonać przed rozpoczęciem pokwitania. Same zachowania i preferencje płciowe nie są podstawą do postawienia diagnozy.

Źródła: